وکیل برای مطالبه وجه چک

_{^{راه های مطالبه وجه چک}}

اسناد تجارتی از جمله چک که امروزه در روابط تجاری بین افراد سهم به سزایی را به خود اختصاص داده اند، برای تسریع در روند معاملات تجارتی و همچنین دفع خطرات احتمالی موجود در جابه جایی اسکناس، جایگزین وجه نقد شدند.

در چک، وجه نقد نزد بانک است و صادر کننده چک با صدور آن وجوهی را که نزد محال علیه ( بانک ) دارد، کلا یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می نماید. لازم به ذکر است برای آنکه چک در بانک دارای محل باشد باید وقتی صادر شود که به میزان مبلغ مندرج در چک پول در حساب بانکی شخص موجود باشد. زیرا در صورتی که صادر کننده چک به میزان مبلغ مندرج در چک در بانک وجه نقد نداشته باشد، چکی که صادر کرده است بی محل شمرده می شود و این عمل (صادر کردن چک بی محل) از دید قانونگذار پنهان نمانده و قانونگذار این عمل را جرم انگاری کرده است.
در صورتی که چک به دلیل عدم وجود مبلغ مندرج در آن در بانک برگشت بخورد، برای مطالبه وجه آن می توان به طرق زیر برای مطالبه وجه آن اقدام کرد:
 

_{^{1- مطالبه وجه چک از طریق طرح دعوای کیفری}}

برای آنکه بتوان از طریق طرح دعوای کیفری وجه چک را مطالبه کرد، چک صادر شده باید خصوصیاتی داشته باشد و اگر چک دارای خصوصیات زیر باشد نمی توان از طریق طرح شکایت کیفری برای مطالبه وجه چک برگشتی آن اقدام کرد.
1- در صورتی که ثابت شد چک سفید امضاء داده شده باشد.
2- هرگاه در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.
3- چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا  تعهدی است.
4- هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
5- در صورتی که ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.
در غیر از موارد فوق صادر کننده چک می تواند از طریق کیفری برای مطالبه وجه چک اقدام کند.
اما برای اینکه دارنده چک بتواند از طریق کیفری اقدام کند علاوه بر اینکه چک باید دارای شرایط خاصی باشد، باید مواعدی را رعایت نماید:
اول اینکه: تا 6 ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن اقدام و گواهی عدم پرداخت دریافت کند.
ظرف 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت شکایت کیفری مطرح کند.
اما در مورد اینکه چه شخصی می تواند شکایت کیفری مطرح کند، قانونگذار اینگونه مطرح ساخته؛ دارنده چک که برای اولین بار چک را به بانک ارئه داده است می تواند شکایت کیفری مطرح کند. برای تشخیص اینکه چه کسی اولین بار برای وصول وجه چک به بانک مراجعه کرده است، بانکها مکلفند به محض مراجعه دارنده چک هویت کامل و دقیق او را در پشت چک با ذکر تاریخ ذکر نمایند. بنابراین کسی که چک پس از برگشت از بانک به وی منتقل گردیده است حق شکایت کیفری نخواهد داشت مگر آنکه انتقال قهری باشد. مانند فوت دارنده چک که در این صورت چک به صورت قهری در دارایی وراث وارد شده و آنها می توانند شکایت کیفری مطرح کنند.

_{^{طرح شکایت کیفری باید در کجا صورت گیرد ؟}}

قبل از پاسخ به این سوال لازم است متذکر شد برای طرح شکایت کیفری دارنده چک باید گواهی عدم پرداخت چک را ظرف 6 ماه از تاریخ چک دریافت داشته باشد. زیرا بدون دریافت این گواهی که نشان ازعدم پرداخت چک می باشد، طرح دعوای کیفری امکانپذیر نمی باشد. لذا پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک باید در دادسرای محل وقوع بانک محال علیه طرح دعوا نماید.
از میان تمام مسوولانی که مسئولیت پرداخت چک را بر عهده گرفته اند که شامل ظهرنویس، ضامن یا حتی ضامن صادرکننده می باشند، شکایت کیفری فقط علیه صادر کننده چک پذیرفته می شود.
مدارک لزم برای طرح شکایت کیفری علاوه بر شکایت تنظیمی، گواهی عدم پردات چک به همراه اصل چک می باشد.

_{^{2- مطالبه وجه چک از طریق طرح دعوای حقوقی}}

قانونگذار برای مطالبه وجه چکی که دارای خصایص کیفری نسیت و از طریق کیفری نمی توان برای مطالبه آن اقدام نمود راهکاری حقوقی در نظر رفته تا از این طریق دارنده چک بتواند به حقوق خود دست یابد.
برای اقدام از طریق حقوقی دارنده چک برای تقدیم دادخواست خود باید بعد از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک محال علیه، به دادگاه محلی که همین بانک در حوزه آن واقع شده است مراجعه کند.
 

^{_{3- مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت ( اجرای اسناد رسمی)}}

قانونگذار طبق ماده 2 قانون صدور چک، چکهای صادره عهده بانک هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می شوند، همچنین شعب آنها در خارج از کشور، در حکم اسناد لازم الاجرا می داند. بنابراین دارنده چک درصورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یاقسمتی از وجه آن به علت نبودن محل و یا به هر علت دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد، می تواند طبق قوانین و آیین نامه های مربوط به اجرای اسناد رسمی، وجه چک یا باقیمانده آن را از صادر کنده وصول نماید.

اجرای ثبت در صورتی دستور اجرا صادرمی کند که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادر کننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد. دارنده چک اعم است از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت نویسی شده یا حامل چک ( درمورد چک های در وجه حامل ) یا قائم مقام قانونی آنان.
لازم به ذکر است دارنده چک می تواند محکومیت صادرکننده را نسبت به پرداخت کلیه خسارات و هزینه های وارد شده که مستقیما و به طور متعارف در جهت وصول طلب خود از ناحیه وی متحمل شده است، اعم از آنکه قبل از صدور حکم یا پس از آن باشد، از دادگاه تقاضا نماید، در صورتی که دارنده چک جبران خسارت و هزینه های مزبور را پس از صدور حکم درخواست کند، باید درخواست خود را به همان دادگاه صادرکننده حکم تقدیم نماید.
 

_{^{4- مطالبه وجه چک از طریق اجراییه اجرای احکام دادگستری}}

برای صدور اجرائیه دارنده چک باید عین چک و گواهینامه مذکور در ماده 4 ( برگی که بانک در صورت عدم پرداخت چک به دلایل مختلف صادر کرده و شامل مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادر کننده در آن ذکر شده، علت یا علل عدم پرداخت را صریحا قید و آن را امضا و مهر نموده است.) و یا گواهینامه مندرج در ماده 5 ( و آن زمانی است که موجودی حساب صادر کننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد، به تقاضای دارنده چک، بانک مکلف است مبلغ موجود در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده چک با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک و تسلیم آن به بانک گواهی نامه مشتمل بر مشخصات چک و مبلغی که پرداخت شده از بانک دریافت می نماید) را به اجرای ثبت محل تسلیم نماید.