آیا هبه معلق با تعلیق در اثر صحیح است ؟

^{_{پاسخ - وضعیت صحت عقد هبه با تعلیق در اثر عقد}}

• در تقسیم بندی عقود، یک تقسیم بندی وجود دارد که عقد را به عقد منجز و معلق تقسیم بندی خواهد کرد. عقد منجز در ماده 189 قانون مدنی تعریف شده است. عقد منجز آنست که تاثیر آن بر حسب انشاء موقوف به امر دیگری نباشد و الا معلق خواهد بود . در عقد معلق با اراده طرفین هم عقد منعقد می گردد لیکن اثر آن موقوف به امر دیگری است و تا آن امر واقع نشود اثری بر عقد مترتب نخواهد شد. به عبارت دیگر عقد معلق عقدی است که با اراده منجز طرفین واقع می شود و یک رابطه حقوقی میان آنان پدید می آورد لیکن تا وقوع امر دیگری که در عقد پیش بینی شده است تاثیر کامل آن به تاخیر می افتد. مانند آنکه شخصی به خانمی بگوید ماشینم را به تو میفروشم به شرط آنکه با من ازدواج کنی. این یک عقد بیع تعلیقی خواهد بود و تا زمانی که زن به عقد نکاح فروشنده در نیامده باشد بیع آثار خود را بر جا نخواهد گذاشت.
• اما نکته مهم در عقود تعلیقی این است که آثار عقد از چه زمانی ایجاد می شود؟ از زمان انعقاد قرارداد یا از زمان تحقق شرط تعلیق؟
• قانون مدنی در این زمینه ساکت است اما با توجه به اصول باید گفت که شرط نسبت به گذشته یعنی زمان انعقاد قرارداد امری استثنایی است و خلاف قاعده و نیاز به تصریح دارد پس اصولا وقوع شرط ملاک است و از آن زمان عقد آثار کامل خود را به بار می آورد. یعنی بر خلاف حقوق فرانسه که به اثر قهقرایی تصریح دارد در حقوق ایران از زمان ایجاد شرط است نه از زمان ایجاد عقد. 

_{^{پاسخ خاص به پرسش مخاطب در خصوص صحت عقد هبه}}

♦  در متن فوق عقد معلق به طور کامل تعریف شد. عقد هبه هم مانند عقود دیگر (به جز عقد نکاح که تصریح دارد ماده 1068 قانون مدنی) قابل تعلیق است و طرفین می توانند تا زمان حصول شرط عقد را معلق کنند. در ظاهر سوال این است که پدر به عنوان واهب عقد هبه به فرزند را تا موقع حیات به صورت معلق در آورده است و تا آن زمان عقد به طور کامل محقق نمی شود. پس از مرگ شرط حاصل شده است و فرزند صاحب عین موهوبه خواهد شد. در نظر داشته باشید که چون پدر در زمان حیات این مال را انتقال داده است پس دیگر اسم آن ارثیه نیست بلکه عین موهوبه است. از طرفی دیگر قواعد ارث جاری نیست بلکه قواعد یک قرارداد آن هم عقد هبه جاری است.

♦  علاوه بر این مورد پس از حصول شرط حتما متهب باید عین موهوبه را قبض کند که در غیر اینصورت عقد هبه صحیح نمی باشد. (ماده 798 قانون مدنی) همچنین چون رابطه بین واهب و متهب رابطه ابوت جاری است عقد هبه در زمره عقود هبه ای است که قابلیت رجوع ندارد. (ماده 803 قانون مدنی) از حصول شرط و قبض در عین موهوبه فرزند مالک عین موهوبه می شود و می تواند هرگونه دخل و تصرف به عنوان مالک در آن انجام دهد. 

_{^{مستندات قانونی - صحت عقد هبه پدر به فرزند}}

ماده ۱۸۹ قانون مدنی

عقد منجز آنست که تاثیر آن بر حسب انشاء موقوف به امر دیگری نباشد و الا معلق خواهد بود .

ماده ۷۹۸ قانون مدنی

هبه واقع نمی شود مگر با قبول و قبض متهب اعم از اینکه مباشر قبض خود متهب باشدیاوکیل او و قبض بدون اذن واهب اثری ندارد.

ماده ۸۰۳ قانون مدنی

بعد از قبض نیز واهب می تواند بابقاع عین موهوبه ازهبه رجوع مگردرمواردذیل:

۱- درصورتی که متهب پدریامادریااولادواهب باشد. 
۲- درصورتی که هبه معوض بوده وعوض هم داده شده باشد.
 ۳- در صورتی که عین موهوبه ازملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهرا مثل اینکه متهب به واسطه فلس محجور شود خواه اختیارا مثل اینکه عین موهوبه به رهن داده شود.
4-در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود. 

ماده ۱۰۶۸ قانون مدنی

تعلیق در عقد موجب بطلان است .