تماس و مشاوره با
وکیل پایه یک دادگستری
 
ساعات کاری دفتر
9:00 تا 18:00
ارسال سوال حقوقی و درخواست
آرشیو سوالات حقوقی از وکلای دادگران
تاریخ انتشار: جمعه 07 مرداد 1401

 وضعیت تصرف یکی از ورثه قبل از تقسیم مال مشاع

سلام.زمین کشاورزی پدریمان تقسیم نشده یکی از برادرانمان بدون اجازه نهال پسته کاشته و در قسمتی دیگر درختان انار را از ریشه کنده و در قسمتی از همان زمین انار استخر زده بدون اجازه و حالا درخواست اجرت المثل کرده آیا میتوان تصرف او را تصرف عدوانی دانست ؟

 

امتیاز: Article Rating | تعداد بازدید: 1102

پاسخ – آیا یکی از ورثه قبل از تعیین حصه می تواند در مال مشاع تصرف کند ؟

  • زمانی که چند نفر به صورت مشترک مالک مالی باشند بدون اینکه مصداق سهم هر کس معین شده باشد، به آن مال، مال مشاع گفته می شود که می تواند هم مال منقول باشد و هم مال غیرمنقول. 
  • از راه های مختلفی می توان مشترکا و به صورت مشاعی مالک مال واحدی شد؛در یک تقسیم بندی کلی مالکیت ماشاعی ممکن است مسبوق به یک رابطه قراردادی باشد و یا قهری.
  • رابطه قراردادی به این معنا که مثلاً به موجب یک قرارداد فروش، دو یا چند نفر یک مالی را به نحو اشاعه خریداری کنند و رابطه قهری نیز به این معناست که بدون آن که قراردادی منعقد کرده باشند مشترکاً مالک آن مال شده اند.
  • مثال بارز در مورد تملک قهری، ارث است. به عنوان مثال اگر کسی فوت کند اموال او میان ورثه تقسیم می شود، به عبارت دیگر تمام ورثه از ارث سهم می برند و در واقع همه ی آن ها به صورت همزمان مالک آن مال شده اند. همین امر باعث شده است تا آن مال میان آن ها دارای وضعیت اشاعه باشد.
  • یک اصل مهم در قانون مدنی وجود دارد که به اصل تسلیط مشهور است، به موجب این اصل و همچنین ماده ی ۳۰ قانون مدنی :« هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع دارد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.»
  • چیزی که آشکار است این است که در حالت اشاعه هر یک از شریکان نمی تواند به تنهایی اختیار تام آن مال را داشته باشد چون در این صورت حقوق دیگر مالکین تضییع می شود و حتی ممکن است تعارض ایجاد شود؛ به عنوان نمونه یکی از شرکا کل آن مال مشاع را به ثالثی می فروشد و مالک دیگر نیز کل آن مال را به ثالث دیگری می فروشد. در نتیجه عقل حکم می کند این صاحبان مال مشاع محدودیت هایی در تصرف آن داشته باشند.
  • زمانی که یک ملک به صورت مشاعی چند مالک دارد، هر یک از مالکان این امکان را دارند که به نسبت سهم خود هر تصرف حقوقی انجام دهند اعم از آن که این تصرفات باعث انتقال عین و یا انتقال منفعت مال شود. مثلا می توانند سهم خود را بفروشند و یا آن را اجاره دهند.
  • با این حال لازم به ذکر است تصرفات مادی در ملک مشاع مشروط است به اجازه دادن سایر شرکا. ولی تصرفات حقوقی ممکن است بنابراین این تصرفات به تنهایی صحیح است.
  • در ماده ۵۸۳ قانون مدنی نیز آمده است:« هر یک از شرکاء می تواند بدون رضایت شرکای دیگر، سهم خود را جزئا یا کلا به شخص ثالثی منتقل کند.»

 

پاسخ به پرسش مطرح شده در باب تصرف یکی از ورثه قبل از تقسیم در مال مشاع

علاوه بر تصرفات حقوقی که موارد آن در بالا ذکر شد ممکن است تصرفات مشمول  تصرفات عدوانی که بحث های کیفری را شامل می شود نیز بشود. 
قانون گذار جرم تصرف عدوانی در ملک مشاع پذیرفته شده است یعنی اینکه جرم توسط یک شریک علیه شریک دیگر رخ دهد را ممکن دانسته است.
موضوع تصرف عدوانی به اندازه ای برای قانونگذار حائز اهمیت بوده است که آن را جرم دانسته و برای مرتکب مجازات کیفری در نظر گرفته است؛ بنابراین با توجه به جرم انگاری تصرف عدوانی در صورتی که کسی با داشتن قصد ضرر زدن به دیگری اعمال فوق را انجام دهد، مرتکب جرم تصرف عدوانی شده است و دادگاه در صورت احراز مجرمیت او می تواند او را محکوم کند.ماده ۶۹۰ قانون مجازات به حفر چاه ، غرس درختان و زراعت نیز اشاره داشته است که موضوع سوال طرح شده می باشد. 

با این وجود در خصوص صدق عنوان تصرف عدوانی بر تصرفات غیر قانونی یک شریک مشاعی با عنایت به وصف اشاعه و کیفیت مالکیت در آن ، تردید اساسی وجود دارد و احکام متفاوت و متناقضی از محاکم صادر می شود.به نظر نگارنده اگر یک شریک به صورت غیر قانونی با علم و اطلاع مقدار بیشتر از سهم خود را به تصرف و تسلط در بیاورد نباید در وقوع جرم تصرف عدوانی تردید کرد.

 

 

مستندات قانونی - تصرف در مال مشاع

ماده ۳۰ قانون مدنی
هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع دارد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد.

ماده ۵۸۱ قانون مدنی
تصرفات هر یک از شرکاء در صورتی که بدون اذن یا خارج از حدود اذن باشد فضولی بوده و تابع مقررات معاملات فضولی خواهد بود.

ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)
هر کس به وسیله صحنه‌سازی از قبیل پی‌کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت‌بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و‌زارعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگل‌ها و مراتع ملی شده، کوهستان‌ها، باغ‌ها، قلمستان‌ها،‌منابع آب، چشمه‌سارها، انهار طبیعی و پارک‌های ملی، تاسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری و کشت و صنعت و اراضی موات و بایر و سایر اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکت‌های وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا اوقاف و همچنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث‌ باقیه که برای مصارف عام‌المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذی‌حق معرفی کردن خود یا دیگری، مبادرت نماید یا‌ بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذیصلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی گردد یا اقدام به هر گونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود. دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق یا اعاده وضع به حال سابق نماید.
تبصره ۱ - رسیدگی به جرائم فوق‌الذکر خارج از نوبت به عمل می‌آید و مقام قضایی با تنظیم صورتمجلس دستور متوقف ماندن عملیات متجاوز را تا صدور حکم قطعی خواهد داد.
تبصره ۲ - در صورتی که تعداد متهمان سه نفر یا بیشتر باشد و قرائن قوی بر ارتکاب جرم موجود باشد قرار بازداشت صادر خواهد شد، مدعی می‌تواند تقاضای خلع ید و قلع بنا و اشجار و رفع آثار تجاوز را بنماید.

ماده ۶۹۲ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)
[اصلاحی ۱۳۹۹/۰۲/۲۳]- هرگاه کسی مِلک دیگری را به قهر و غلبه تصرف کند علاو‌ه‌ بر رفع تجاو‌ز به حبس از چهل و پنج روز تا شش ماه محکوم خواهد شد.

ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی

دعوای تصرف عدوانی عبارتست از: ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.

 


پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما 

 

راه های تماس و مشاوره حقوقی با وکیل متخصص ارث و انحصار وراثت

ثبت امتیاز
نظرات
در حال حاضر هیچ نظری ثبت نشده است. شما می توانید اولین نفری باشید که نظر می دهید.
ارسال نظر جدید

Website

تصویر امنیتی
کد امنیتی را وارد نمایید:

جستجو
ارسال سوال حقوقی و درخواست

رزرو وقت مشاوره حقوقی با ما

در صورت تمایل به دریافت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری و جهت هماهنگی و رزرو وقت مشاوره کلیک کنید.